‘Deze keer wil ik het hebben over een belangrijk, maar heikel instrument binnen ons onderwijs en de manier waarop we onderwijs evalueren: de vak-evaluaties. Afgelopen jaar zijn er weer 7.500 vak-evaluaties ingevuld. Gemeten over alle 521 geëvalueerde vakken van de FGGA geven onze studenten een fraaie score 7,9 op een schaal van 1-10. Dit cijfer zou iets kunnen zeggen over de tevredenheid onder onze studenten van de door hen gevolgde vakken. Maar er is terecht veel kritiek op de huidige vorm van evalueren. Vanuit de kant van de studenten en vanuit de kant van de docenten. Ik vind dat we verstandiger moeten omgaan met wat in mijn ogen een op zichzelf goed instrument is. Ik wil dit blog gebruiken als startpunt om te praten over hoe we beter met die vak-evaluaties kunnen omgaan en ik hoor daar graag jullie ideeën over.

Uitkomsten worden niet goed gebruikt, soms zelfs misbruikt

Eerst de praktijk. Wat is het probleem? De uitkomsten van de vak-evaluaties worden niet goed gebruikt door iedereen. Studenten spuwen soms hun gal met ongefundeerde argumenten, of vullen het niet – of niet serieus in. Terwijl de docent er vervolgens veel te gemakkelijk door een leidinggevende op aangesproken worden of zelfs op afgerekend worden. Een slechte vak-evaluatie kan zelfs bepalend zijn of je wel of geen vaste aanstelling krijgt binnen de universiteit. Dat zou niet mogen.

De essentie moet juist zijn: wat vond je van het vak? Hoe kunnen we het vak verbeteren? Welke aanpassingen zijn er nodig? Je wilt de temperatuur meten van zo’n vak. De uitkomsten van een vak-evaluatie zijn het beginpunt van een gesprek over onderwijsverbetering. Dat moet het doel zijn. Vanuit het studentenperspectief snap ik het gevoel van: ‘Daar heb je weer zo’n evaluatie, daar worden we al mee doodgegooid.’ Iedere keer vullen studenten immers dezelfde lijst in aan het eind van een vak. Daar gaan we wat aan doen als het aan mij ligt. Je hoeft niet ieder vak ieder jaar opnieuw te evalueren. Dat kan ook iedere twee jaar als een vak gewoon goed loopt.

Waarom vullen we het eigenlijk in?

Een ander pijnpunt van de studenten is dat ze het gevoel hebben geen feedback te krijgen op de acties die worden ondernomen aan de hand van de resultaten. Dat doen we wel, maar zo wordt dat niet ervaren. De praktijk is dat als er een vak opnieuw start we vertellen dat uit de evaluatie van vorig jaar zus en zo is gebleken en daarom hebben we dit en dat aangepast. Je schrijft zo’n evaluatie dus niet voor jezelf, maar voor de student die na je komt en je helpt hiermee het onderwijs te verbeteren.

Gaat over alle grenzen heen

Dan de manier waarop er wordt ingevuld. Met een taalgebruik waar de honden soms geen brood van lusten. Ik heb er docenten echt aan onderdoor zien gaan. Anoniem schelden, discriminerend of seksistisch, het gaat werkelijk alle grenzen te buiten. Als studenten een punt willen maken, gaan ze schreeuwen op papier en enen geven. Jonge docenten weten soms niet wat ze meemaken en herkennen zich ook niet altijd in het beeld. Wat je studenten zou willen meegeven is, dat het niet vrijblijvend is wat je opschrijft. Het gaat om de onderwijscarrières van docenten, vaste dienstverbanden, maar het kan ook demotiverende en mentale gevolgen voor docenten hebben. Maar als studenten gefundeerde feedback geven, heeft dat juist wel een goed effect. Stel je krijgt 50 evaluaties terug en je leest enkele keren in verschillende bewoordingen dat de docent te zacht spreekt, te weinig structuur aanbrengt in het college, slecht leesbare slides heeft of te weinig tijd beschikbaar stelde om het tentamen te kunnen maken, dan weet je genoeg en is dat een prima startpunt voor het gesprek met de docent.

Wat mij betreft moeten docenten en leidinggevenden er ook zo naar kijken. Niet de cijfers moeten voorop staan, maar het gesprek. Ik hoor geluiden van docenten die vinden dat er teveel waarde aan gehecht wordt en die zien liever dat we ermee stoppen, maar dat is het kind met het badwater weggooien, het moet vooral anders.

Welke verbeteringen gaan we doorvoeren

We moeten aan studenten beter uitleggen wat het belang is van de evaluaties. En iedere docent moet dat aan het begin van het vak en bij het uitdelen van de formulieren vertellen. Opleidingscommissies moeten ook uitleg geven. Plus de impact van de manier waarop gecommuniceerd wordt, moet naar voren gebracht worden. Bedenk wat het voor de docent kan betekenen als hij of zij wordt afgemaakt op uiterlijk of geslacht in plaats van op de inhoud van het vak. Verder gaan we in samenspraak met de Onderwijsdirecteuren ieder jaar aangeven welke vakken wel of niet worden geëvalueerd.

Daarnaast kunnen panelgesprekken met studenten meer diepte aanbrengen om een vak te evalueren. Verder moet de leidinggevende verstandig met de resultaten omgaan. Het is vaak verstandiger om samen een college te verzorgen dan te varen op de vak-evaluaties voor een beeld van de onderwijskwaliteit van een docent. En als dat niet altijd lukt, moet je uitkomsten van een vak-evaluatie zien als het vertrekpunt van een opbouwend gesprek om het onderwijs te verbeteren. Ik wil het instrument vak-evaluaties niet verliezen, want dat doet nuttig dienst als eerste meting van de tevredenheid van de studenten over het vak; niet meer en niet minder. Maar we moeten het systeem wel herijken.’

Ik wil hier graag verder over praten met studenten en docenten. Heb jij ideeën over hoe we de vak-evaluaties kunnen verbeteren? Mail me dan: c.l.j.caminada@law.leidenuniv.nl of laat je mening achter in de comments hieronder.